جايزه ملي کيفيت ايران
مديريت کيفيت محصول در مسير موفقيت پايدار سازمان :
مدل جايزه ملي كيفيت ايران با توجه به شرايط اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور و همچنين ويژگي سازمان هاي ايراني با بهرهبرداري از دانش روز مديريت طراحي شده است، و بعبارتي يك مدل كاملا ملي محسوب مي گردد كه قابليت بهرهبرداري از سوي سازمان هاي خارجي را نيز دارا مي باشد. اين مدل به منظور خود ارزيابي توسط سازمان ها اعم كوچك و بزرگ، توليدي و خدماتي، دولتي يا خصوصي در مسير يك محصول يا گروه محصولي با نام تجاري مشخص طراحي شده است. در اين مدل كلمه محصول به انواع كالا و خدمات و گروه هاي همگون از آن ها، اطلاق مي شود. با توجه به اينكه توليد مستمر محصول با كيفيت پايدار )در همه ابعاد آن شامل مطلوبيت، قيمت ، شرايط تحويل و زمان( در سازمان هاي سرآمد مقدور است، در مدل ملي جايزه ملي كيفيت علاوه بر اصول هشتگانه مديريت كيفيت، ارزش هاي بنيادي هشتگانه سرآمدي نيز جاري است، به عبارت ديگر در اين مدل به طور موازي از دانش روز مديريت كيفيت محصول با تعريف مناسبت براي مصرف و سرآمدي سازمان با تعريف رضايت متوازن ذينفعان، بهره برداري شده است. براي طراحي معيارها و زير معيارهاي مدل ملي فوق حتي المقدور از استانداردها و كتب مرجع مديريت كيفيت و مدل هاي سرآمدي و راهنماهاي آن ها با تمركز بر نتايج پايدار حاصل از رضايت مشتري و مصرف كنندگان، استفاده شده است.
نحوه شكل گيري جايزه ملي كيفيت ايران
تفكر تشكيل جايزه ملي كيفيت ايران در سال 1381 شكل گرفت. پس از بررسي تجربيات عيني جوايز ملي كيفيت در ساير كشورها، كميته اي از كارشناسان طراز اول مديريت كيفيت كشور جهت تدوين بهترين روش جايزه ملي كيفيت ايران مدل هاي گوناگون جوايز مهم كيفيت دنيا خصوصاً مدل هاي مالكوم بالدريج، بنياد كيفيت اروپا و جايزه دمينگ را در دستور كار خود قرار دادند و سپس گزارش اوليه خود را در خصوص شكل گيري جايزه ملي كيفيت ايران به سازمان ملی استاندارد ايران ارايه دادند. طرح شكل گيري جايزه ملي كيفيت ايران توسط رياست وقت سازمان به شوراي عالي استاندارد ارايه گرديد و در تاريخ 15/3/81 طي يكصدودومين جلسه اين شورا، تشكيل جايزه ملي كيفيت ايران تصويب و جهت اجرا به سازمان ملی استاندارد ایران ابلاغ گرديد كه درپي آن شوراي سياست گذاري جايزه ملي كيفيت ايران، كميته فني و دبيرخانه اين جايزه در محل سازمان ملی استاندارد ایران تشكيل گرديد و طي جلسات متعدد مدل جايزه ملي كيفيت ايران براساس مدل بنياد كيفيت اروپا تعيين گرديد.
نام گذاري روز ملي كيفيت در تقويم رسمي كشور
پس از شكل گيري جايزه ملي كيفيت ايران با تلاش هاي صورت گرفته روز 9 نوامبر (روز جهاني كيفيت)مطابق با 18 آبان توسط شوراي عالي فرهنگ عمومي به عنوان روز ملي كيفيت نام گذاري و در تقويم رسمي كشور درج گرديد و توسط كميته فني جايزه ملي كيفيت ايران مستندات لازم شامل: نظام نامه، روش اجرايي ارزيابي ها، سطوح مختلف جايزه، نحوه انتخاب متقاضيان براساس ارزش ها و زيرمعيارهاي كيفيت و سرآمدي، راهنماي متقاضيان و فرم هاي تقاضانامه و راهنماي تكميل اظهارنامه ها، تدوين شد.با تدوين مدل جايزه ملي كيفيت ايران و مستندات آن توسط كميته فني، شوراي سياست گذاري جايزه كه درآن نمايندگاني از شوراي عالي استاندارد و نيز كارشناساني از بخش هاي گوناگون حضور دارند، در اولين جلسه خود در تاريخ پانزدهم مرداد سال 1382 مدل و مستندات ارايه شده از سوي كميته فني را تصويب كرد و در همان سال اولين دوره جايزه ملي كيفيت ايران برگزار شد. با برگزاري اولين دوره جايزه ملي كيفيت ايران تا آبان ماه سال 1385 كه 4 دوره جايزه ملي كيفيت ايران برگزار شد اقدامات فراواني از جمله برگزاري دوره هاي متعدد آموزش متقاضيان و ارزيابان، عضويت در بنياد كيفيت اروپا، راه اندازي سايت الكترونيكي و… انجام گرديد و بهبود مداوم فرآيند جايزه حاصل شد.
چگونگي تدوين مدل نوين جايزه ملي كيفيت ايران(INQA)
گرچه برگزاري 4 دوره جايزه ملي كيفيت ايران با مدل EFQM از سال 1382 تا 1385 دستاوردهاي مهمي را به دنبال داشت ، اما با برگزاري دوره چهارم ، مسئوولان ذي ربط در يك تصميم گيري ملي به اين نتيجه رسيدند كه براي اثربخشي بهتر اين جايزه بايستي مدل نويني تدوين گردد كه در آن نگاه ويژهاي به ابعاد كيفيتي محصول وجود داشته باشد. پس از اينكه قرار بر تغيير مدل جايزه ملي كيفيت با تكيه بر كيفيت محصول و جلب رضايت مشتريان و حمايت از حقوق مصرف كنندگان شد و كميته فني جايزه ملي كيفيت ماموريت يافت تا منطبق بر اين رويكرد يك مدل علمي و بومي را طراحي نمايد كارگروه هاي كارشناسي در اين كميته شكل گرفت تا در يك برنامه زماني مشخص مدل نوين جايزه ملي كيفيت را طراحي نمايد.
براي تدوين مدل نوين جايزه ملي كيفيت علاوه بر آسيب شناسي مدل پيشين جايزه براساس تجربيات 4 دوره قبلي و شناسايي نقاط مثبت آن، ويژگي هاي فني ، اجتماعي و اقتصادي مدل نوين در سازمان هاي ايراني مورد شناسايي قرار گرفت و سپس مدل هاي مشابه و تجربيات مجامع بينالمللي در زمينه مديريت كيفيت محصول و شاخص ها و معيارهاي بينالمللي ارزيابي كيفيت محصول مورد توجه قرار گرفت و با اين رويكرد پيشنويس هاي اوليه مدل نوين جايزه ملي كيفيت ارايه گرديد.سپس چند پيشنويس مدل توسط كارگروه ها به كميته فني جايزه ملي كيفيت ارايه گرديد، كميته فني آنها را بررسي و سرانجام يكي از مدل هاي پيشنهادي را به عنوان پايه تدوين مدل جايزه ملي كيفيت انتخاب و پيشنهادات و نظرات تكميلي خود را بر روي آن اعلام داشت.پس از انتخاب مدل پايه، يك كارگروه تخصصي در كميته فني ماموريت يافت تا اين مدل را براساس پيشنهادات كارشناسي اعضاي كميته فني تدوين نموده و ويرايش اوليه آن را جهت بررسي بيشتر به كميته فني ارجاع دهد.با آماده شدن ويرايش نخست مدل در خردادماه سال 1386 اعضاي كميته فني طي جلسات متعددي بررسي خود را بر روي مدل پيشنهادي آغاز و ضمن تدوين معيارها و زيرمعيارها و انجام ويرايش بر روي آن، سرانجام مدل تكميل شده را از تصويب خود گذراند و جهت تصويب در آذرماه همان سال به شوراي سياست گذاري جايزه ملي كيفيت ارجاع نموده و اين شورا نيز با اين مدل موافقت و آن را به تصويب رساند.
ويژگي هاي مدل نوين
مدل جايزه ملي كيفيت ايران با توجه به شرايط اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور و همچنين ويژگي سازمان هاي ايراني با بهره برداري از دانش روز مديريت طراحي شده است، و بعبارتي يك مدل كاملا ملي محسوب ميگردد كه قابليت بهره برداري از سوي سازمان هاي خارجي را نيز دارا است. اين مدل به منظور خود ارزيابي توسط سازمان ها اعم از كوچك و بزرگ، توليدي و خدماتي، دولتي يا خصوصي در مسير يك محصول يا گروه محصولي با نام تجاري مشخص طراحي شده است. در اين مدل كلمه محصول به انواع كالا و خدمات و گروه هاي همگون از آن ها، اطلاق مي شود. در مدل ملي جايزه ملي كيفيت ايران علاوه بر اصول هشت گانه مديريت كيفيت، ارزش هاي سرآمدي نيز جاري است، به عبارت ديگر در اين مدل به طور موازي از دانش روز مديريت كيفيت محصول با تعريف مناسبت براي مصرف و سرآمدي سازمان با تعريف رضايت متوازن ذي نفعان، بهره برداري شده است. براي طراحي معيارها و زير معيارهاي مدل ملي فوق حتي المقدور از استانداردها و كتب مرجع مديريت كيفيت و مدل هاي سرآمدي و راهنماهاي آن ها با تمركز بر نتايج پايدار حاصل از رضايت مشتري و مصرف كنندگان، استفاده شده است. مواردي كه طراحي مدل بر آن ها تاكيد دارد عبارتند از: تعادل در منافع ذي نفعان، مديريت راهبردي كيفيت محصول، فرآيند گرايي، تضمين كيفيت، مشتري مداري، يادگيري و توانمندسازي، مديريت زنجيره تامين، بهره وري در مصرف منابع، مسئوليت اجتماعي و زيست محيطي كه در فرآيندهاي، توسعه تكنولوژي، طراحي مفهومي محصول، طراحي و تكوين تفصيلي محصول، فرآيند هاي ساخت و توليد و تحويل محصول، خدمات و پشتيباني پس از فروش، عملكرد و رفتار زيست محيطي، از شروع طراحي محصول تا پايان دوره عمر آن، قابل شناسايي است.
اهداف جايزه ملي كيفيت ايران ( INQA )
در سالهاي اخير جوايز ملي، منطقهاي و بينالمللي متعددي در حوزههاي كيفيت، بهرهوري و سرآمدي كسب وكار در كشورها و مناطق مختلف جهان نظير اروپا، امريكا، كانادا، ژاپن، استراليا و حتي كشورهاي در حال توسعه، بوجود آمده است. بررسيهاي انجام شده نشان ميدهد كه بيش از 70 كشور جهان داراي مدل جايزه ملي كيفيت هستند. اين جوايز ابعاد مختلفي دارند، از يك سو مفاهيم كيفيت و سرآمدي كسب وكار را به زبان شيوا بيان كرده و يك الگوي نظاممند و ساختيافته براي طرحريزي و استقرار نظامهاي مديريت كيفيت جامع ارايه مينمايند و از سوي ديگر يك ابزار سيستماتيك خود ارزيابي ميباشند و به سازمانها كمك ميكنند كه نظام مديريت و عملكرد خود را بر اساس معيارهاي معين ارزيابي نموده (وحتي با ساير سازمانها مقايسه نموده) و با حركت بسوي نظام مديريت كيفيت جامع، اهدافي متعالي همچون افزايش رضايت مشتري، بهبود كيفيت محصولات و خدمات، افزايش مشاركت كاركنان، بهبود مستمر، دستيابي به نتايج پايدار مالي و اقتصادي و… را محقق سازند.
نظامهاي جوايز كيفيت و سرآمدي كسب وكار در هر جامعهاي كه شكل گرفتهاند، با خود ارمغاني چون پيشرفت و بهبود به همراه داشتهاند. همچنين اين جوايز توانستهاند با الگودهي به سازمانها، مفاهيم و روشهاي مديريتي آنها را نيز جهت داده و آنها را بسوي بهبود مستمر و رشد و تعالي سازماني حركت دهند. با اين مقدمه، نمونههايي از اهداف جايزه ملي كيفيت ايران با رويكرد كيفيت محصول، ذكر ميشود :
1) افزايش آگاهي عمومي نسبت به اهميت كيفيت و ضرورت توجه بيش از پيش به آن در سطح جامعه.
2) حركت بسوي نظام مديريت كيفيت جامع با در اختيار داشتن يك متدولوژي اجرايي علمي.
3) امكان ارزيابي سازمانهاي كشور بر اساس معيارهاي علمي ارزيابي عملكرد با رويكرد مديريت كيفيت محصول.
4) امكان خودارزيابي سيستماتيك توسط سازمانها و شناخت نقاط قوت و زمينههاي قابل بهبود با تمركز و محوريت كيفيت محصول، مقايسه با ساير سازمانها و تشويق سازمانها براي انجام عمليات خود ارزيابي.
5) امكان شناسايي دستاوردهاي موفق سازمانها در زمينه بهبود كيفيت و معرفي آنها به ساير سازمانها به منظور الگوبرداري.
6) ايجاد انگيزه رقابت در سازمانها براي بهبود دائمي كيفيت (كيفيت محصولات و خدمات توليدي و فرآيندها) در گروههاي محصولي دهگانه.
7) شناسايي و معرفي سازمانهاي برتر كشور و تاييد و ارج نهادن تلاش سازمانها در راستاي بهبود كيفيت محصولات.
8) افزايش توان رقابت پذيري سازمانهاي كشور در سطح ملي و بينالمللي و همچنين افزايش سازگاري آنها با بازارهاي منطقهاي و بينالمللي.
9) توجه ويژه به ويژگيها و الزامات اقتصادي حال و آينده كشور و لزوم افزايش كيفيت محصولات و خدمات سازمان در جهت حضور در فضاي ملي و بين المللي (صادرات).
فوايد براي سازمان ها
شناخت نقاط قوت و زمينه هاي قابل بهبود با تمركز و محوريت كيفيت محصول و تمركز بر استراتژي كيفيت ايجاد زمينه هايي به منظور افزايش كيفيت محصول و بهبود مديريت كيفيت محصول و نهايتاً افزايش قدرت رقابت و افزايش سهم بازار
سنجش قابليت هاي سازمان و محصول، در برابر سازمان هاي مشابه و يا رقبا
ارايه يك نگرش واقع بينانه در بين سازمان در ارتباط با كيفيت محصول به اشتراك گذاري و فراگيري روش ها و موفقيت هاي ساير سازمان ها در زمينه مديريت كيفيت محصول دريافت گواهينامه هاي اهتمام، اشتهار و تنديس جايزه ملي كيفيت ايران امكان بهره برداري از امتيازات تبليغاتي گواهينامه ها عطف به محصولات و خدمات